Có những con đường

Vài năm trở lại đây khi về Sadec tôi thấy có thêm nhiều con đường mới, những con đường cũ trong thị xã cũng được nâng cấp. Nhà tôi ở vùng ven nên trước đây đi vào rất khó, đường đất đá lổm chổm, mùa nắng thì dằn sốc, bụi bặm, mùa mưa đến hay khi nước lũ dâng lên thì lầy lội bùn đất. Nay con đường từ nhà ra trung tâm thị xã đã được cải thiện, có đoạn thì đỗ đan, đoạn thì trải nhựa, xe đi lại rất dễ dàng. Nhưng với tôi ký ức về những con đường một thời gắn bó với tuổi thơ vẫn còn nguyên vẹn.

Thuở nhỏ tôi sống ở nhà nội để thuận tiện cho việc đi học, mỗi tuần tôi về nhà chơi hai lần vào ngày thứ Năm và Chủ Nhật. Tôi thường đi bộ từ nhà nội đến cầu Rạch Rắn sau đó đi men theo con đường ven sông đến cầu Ngã Bát, qua cầu rồi lại tiếp tục đi theo con đường nhỏ chạy dọc theo dòng sông để về nhà. Tôi nhớ có một lần ba ra nhà nội để rước tôi về, hôm đó trời có mưa làm đường rất lầy lội nên thay vì dắt tôi đi ba đã cõng tôi về nhà. Trên đường về, ba kể cho tôi nghe bao nhiêu là chuyện vui khiến cho con đường đi dẫu khó khăn nhưng lại đầy ắp tiếng cười. Sau này khi có dịp nghe một bài hát của nhạc sĩ Bắc Sơn tôi mới thấy sao mà giống chuyện của mình quá: "đôi chân em bé nhỏ sợ lấm bùn, cha lội xuống cõng em, cha nói cỡi ngựa ngựa phi". Đến năm học lớp Tám thì tôi chuyển về nhà ở với ba mẹ. Lúc đó đường về nhà vẫn còn rất xấu và có lẽ tôi là một trong những người cảm nhận được sâu sắc nhất nỗi gian nan khi đi trên những con đường ấy. Từ lớp Sáu tôi đã tham gia những lớp học thêm buổi tối, chủ yếu là Anh văn, tin học và toán. Khi tôi chuyển về nhà mình ở, cô tôi đã lo lắng rằng tôi có thể sẽ không thể tiếp tục những lớp học đó nhưng tôi vẫn quyết tâm theo học; ba mẹ cũng luôn ủng hộ tôi học bất cứ lớp nào. Vậy là đêm đêm tôi vẫn một mình đi-về trên con đường nhỏ mang theo bên mình chút sợ hãi khi qua những đoạn vắng ngắt, tối om hay những khúc chỉ có những bụi tre và những cái mộ to nhỏ đủ cả. 


Đó là khi trời trời quang mây tạnh, đường xá khô ráo, chứ khi mùa lũ đến hoặc mùa mưa về thì nỗi khó khăn lại thêm chồng chất. Mưa xuống, con đuờng trở thành một bãi đất sình lầy trơn trợt. Không thể chạy xe đạp được, tôi phải xắn ống quẩn và dắt bộ cho đến khi ra đuợc đường nhựa. Mỗi lần qua những chỗ có bến nước, tôi lại dừng xe để khựi bùn và dắt xe xuống bờ sông để rửa sạch. Cái thú rửa xe dưới sông cũng rất vui. Một tay giữ sườn xe, tay kia thì cầm tay lái, cho bánh sau xuống mặt nước rồi dùng một chân đạp bàn đạp xe. Bánh sau quay vòng vòng cuốn theo nước vào để rửa, chỉ một thoáng là xe lại trở nên sạch sẽ. Một lần vào ngày mưa tôi dắt xe đi qua một cây cầu ván rất dốc và cao, hôm đó tôi lại mang dép xốp nên cứ hễ buớc lên một bước thì bước chân lại bị tụt xuống vì trơn. Cái cảm giác đứng chới với giữa dốc cầu mới thật đáng sợ làm sao. Lên được đến đỉnh cầu đã khó, khi đi xuống cũng hồi hộp không kém, cứ như người và xe sắp bị đổ nhào từ trên xuống. Rồi có những lúc người ta muốn đắp con đường cao hơn nên cho xáng vào móc đất từ lòng sông lên đổ đầy con đường. Với những đống đất cao hơn một mét như thế thì đi bộ đã là không thể, huống hồ gì là đi xe. Vào những ngày đó, tôi phải gởi xe ở chỗ gần đường lớn và mỗi ngày phải đi đò đến đó. Buổi tối không có đò đưa, tôi đi vòng đường vườn sau nhà và băng qua vườn sau của những nhà khác. Đó là những đêm mà tôi phải đi ngang qua những bụi tre um tùm, những mồ mã lạnh lẽo với đầy những tiếng côn trùng rả rích, tiếng ếch nhái ộp oạp. Những cảm giác phải trải nghiệm trong thời gian đó thật đáng nhớ; sợ có, hồi hộp có nhưng cũng đầy kiêu hãnh vì ít ra mình đã biết vượt qua khó khăn để theo đuổi con đường học vấn.


Giờ đây những con đường ngày xưa đều được sửa lại sạch sẽ và to rộng hơn, không còn cảnh lầy lội và trơn trợt nữa. Các em học sinh tuy vẫn đến trường bằng xe đạp nhưng không còn cảnh xắn quần dắt bộ hay xuống bờ sông để rửa xe. Mẹ tôi thỉnh thoảng nhìn cảnh từng nhóm học sinh lũ luợt chạy xe vù vù ngang nhà lại nhắc chuyện xưa, những ngày mẹ đón đò để tôi đến trường hay những đêm mẹ thức chờ tôi đi về từ ngã vườn sau. Riêng với tôi, những con đường xưa vẫn còn in đậm trong ký ức với hình ảnh ba cõng tôi trên lưng cùng những ngày đội mưa, đi chân đất, dắt chiếc xe đạp đến trường với duy nhất một niềm mơ ước "Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng".